اصطلاحات مهندسی کامپیوتر و اینترنت

اگه تا حالا کلمه‌هایی مثل HTTP، API یا Blockchain برات مثل یه زبان ناشناخته بودن، نگران نباش! امروز قراره با هم یه سفر خودمونی و باحال به دنیای اصطلاحات مهندسی کامپیوتر و اینترنت بریم. این اصطلاحات مثل کلیدهای یه نقشه گنجن که کمکت می‌کنن توی شهر بزرگ تکنولوژی راهتو پیدا کنی. از مفاهیم ساده مثل URL و DNS گرفته تا چیزای پیچیده‌تر مثل Microservices و Metaverse، همه رو با زبون ساده برات باز می‌کنم. چه دانشجوی کامپیوتری، چه صاحب کسب‌وکار یا فقط یه آدم کنجکاو، این مقاله یه راهنمای کاربردیه که دغدغه‌ت رو کم می‌کنه و دیدت رو به دنیای دیجیتال بازتر می‌کنه. بیا بریم این مسیر رو کشف کنیم!

یه شروع ساده؛ چرا اصطلاحات کامپیوتر مهمن؟

تصور کن داری توی یه شهر غریب قدم می‌زنی، پر از تابلوهای عجیب و غریب. اگه معنی‌شون رو ندونی، گم می‌شی! دنیای کامپیوتر و اینترنت هم همین‌جوریه. اصطلاحات مهندسی کامپیوتر مثل همون تابلوها هستن که بهت می‌گن هر چیزی چی کار می‌کنه و کجا باید بری. توی این دوره که همه‌چیز آنلاینه، از خرید بگیر تا کار و سرگرمی، این اصطلاحات دیگه فقط برای برنامه‌نویسا نیستن؛ همه‌مون یه کم باید باهاشون آشنا باشیم.

این مقاله قراره یه جعبه‌ابزار کامل بهت بده. از اصطلاحات ابتدایی که پایه‌ی کارن، تا مفاهیم حرفه‌ای و حتی چیزای فوق‌تخصصی که آینده‌ی تکنولوژی رو می‌سازن. آماده‌ای؟ بذار بریم یه کم این شهر دیجیتال رو بگردیم!

اصطلاحات ابتدایی؛ پایه‌های دنیای دیجیتال

اینجا با مفاهیم ساده شروع می‌کنیم، چیزایی که مثل الفبای اینترنت و کامپیوترن. بدون اینا، عملاً نمی‌تونی توی دنیای آنلاین راه بیای.

• HTTP (Hypertext Transfer Protocol): این مثل یه جاده‌ست که داده‌ها رو از سرور یه سایت به مرورگر تو می‌رسونه. وقتی آدرس یه سایت رو تایپ می‌کنی، HTTP می‌ره و صفحه رو برات میاره. ساده، ولی بدونش اینترنتی وجود نداره!
• HTTPS (Hypertext Transfer Protocol Secure): نسخه‌ی باحال‌تر و امن HTTP. با رمزنگاری، کاری می‌کنه که داده‌هات (مثل رمز کارت بانکی) از دسترس هکرها در امان بمونه. اون قفل کوچولو کنار آدرس سایت، یعنی HTTPS داره کار می‌کنه.
• WWW (World Wide Web): یه شبکه‌ی عظیم از صفحات وب که با لینک به هم وصلن. فکر کن مثل یه کتابخونه‌ی جهانی که با مرورگرت می‌تونی توش گشت بزنی.
• URL (Uniform Resource Locator): آدرس یه منبع توی اینترنت. مثلاً www.example.com یه URLe که بهت می‌گه کجا باید بری تا یه سایت رو پیدا کنی.
• HTML (Hypertext Markup Language): زبون اصلی ساخت صفحات وب. این کدهای HTMLن که به مرورگرت می‌گن متن، عکس و لینک‌ها کجای صفحه باشن.
• IP Address (Internet Protocol Address): یه کد عددیه که هر دستگاه توی اینترنت داره، مثل ۱۹۲.۱۶۸.۱.۱. این آدرس به داده‌ها می‌گه باید کجا برن.
• DNS (Domain Name System): مثل دفترچه تلفن اینترنتیه. اسم‌های قشنگ مثل google.com رو به IP آدرس تبدیل می‌کنه تا سرور درست رو پیدا کنی.
• FTP (File Transfer Protocol): یه راه برای جابه‌جایی فایل‌ها بین کامپیوترها توی اینترنت. مثلاً وقتی فایلای سایتت رو آپلود می‌کنی، FTP وسطه.
• Cookie: فایلای کوچیکی که سایت‌ها توی مرورگرت ذخیره می‌کنن تا دفعه‌ی بعد که برگشتی، تورو یادشون باشه. مثلاً تنظیمات زبان یا سبد خریدت.
• Cache: حافظه‌ی موقتی که داده‌های پراستفاده (مثل عکسای یه سایت) رو نگه می‌داره تا دفعه‌ی بعد سریع‌تر لود بشن.
• Ping: یه ابزار ساده که چک می‌کنه یه سرور یا دستگاه توی شبکه جواب می‌ده یا نه. مثل اینه که یکی رو صدا کنی و ببینی هست یا نه.

اصطلاحات نیمه‌حرفه‌ای؛ یه قدم به جلو

حالا که پایه‌ها رو گرفتی، بیا یه کم عمیق‌تر بریم. این اصطلاحات بیشتر توی کارای روزمره‌ی وب و تکنولوژی به کار میان و برای کسایی که با سایت یا اپلیکیشن سروکار دارن، خیلی کاربردین.

• Sitemap: یه فایل که نقشه‌ی سایتت رو به گوگل نشون می‌ده. می‌گه چه صفحه‌هایی داری و کدوماشون مهم‌ترن.
• Robots.txt: یه فایل کوچیک که به ربات‌های موتور جستجو (مثل گوگل) می‌گه کدوم قسمتای سایت رو بخونن یا نخونن.
• A/B Testing: تست کردن دو نسخه از یه صفحه یا تبلیغ تا ببینی کدوم بهتر جواب می‌ده. مثلاً یه دکمه‌ی قرمز بهتره یا سبز؟
• Meta Tags: تگ‌های HTML که به موتورهای جستجو می‌گن صفحه‌ت درباره‌ چیه. مثلاً توضیحات کوتاه یا کلمات کلیدی.
• Retargeting (Remarketing): وقتی یه نفر از سایتت بازدید می‌کنه و بعد توی شبکه‌های اجتماعی تبلیغای تو رو می‌بینه، این کار Retargetingه.
• UI/UX (User Interface/User Experience): UI یعنی ظاهر سایت یا اپ (دکمه‌ها، رنگا)، UX یعنی حسی که کاربر موقع کار باهاش داره (آسون یا گیج‌کننده؟).
• Webhook: یه جور پیام‌رسان خودکاره. وقتی یه اتفاق توی یه برنامه می‌افته (مثلاً یه خرید جدید)، Webhook به یه برنامه‌ی دیگه خبر می‌ده.
• Heatmap Analysis: یه نقشه‌ی گرمایی که نشون می‌ده کاربرا کجای صفحه‌ت بیشتر کلیک می‌کنن یا نگا می‌کنن. برای بهینه‌سازی سایت معرکه‌ست.
• Keyword Cannibalization: وقتی چند تا صفحه‌ی سایتت برای یه کلمه کلیدی رقابت می‌کنن و باعث می‌شن رتبه‌ت توی گوگل خراب بشه.
• Conversion Rate: درصد آدمایی که یه کار خاص توی سایتت می‌کنن، مثل خرید یا ثبت‌نام. مثلاً ۲٪ یعنی از ۱۰۰ نفر، ۲ نفر خرید کردن.

اصطلاحات حرفه‌ای و متداول؛ برای کاربلدها

اینجا دیگه می‌رسیم به اصطلاحاتی که بیشتر توی دنیای توسعه‌دهنده‌ها، دیجیتال مارکترها و حرفه‌ای‌های تکنولوژی کاربرد دارن.

• API (Application Programming Interface): یه پل ارتباطی بین برنامه‌ها. مثلاً اپلیکیشن هواشناسی با API داده‌های دما رو از سرور می‌گیره.
• SDK (Software Development Kit): یه جعبه‌ابزار برای برنامه‌نویسا که کمکشون می‌کنه اپلیکیشن برای یه پلتفرم خاص بسازن.
• SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security): پروتکل‌های رمزنگاری که داده‌ها رو امن نگه می‌دارن. همون چیزی که HTTPS رو ممکن می‌کنه.
• Responsive Design: طراحی سایتی که توی هر دستگاهی (گوشی، تبلت، لپ‌تاپ) قشنگ و درست کار کنه.
• CMS (Content Management System): سیستمی مثل وردپرس که بهت اجازه می‌ده بدون کدنویسی، سایتت رو مدیریت کنی.
• CDN (Content Delivery Network): شبکه‌ای از سرورها توی نقاط مختلف دنیا که محتوای سایت رو سریع‌تر به کاربرا می‌رسونه.
• Back-end/Front-end: Front-end چیزیه که کاربر می‌بینه (مثل طراحی سایت)، Back-end پشت‌صحنه‌ست (مثل سرور و دیتابیس).
• Algorithm: یه سری دستورالعمل منطقی که کامپیوتر برای حل مشکل یا انجام کار ازشون پیروی می‌کنه. مثل الگوریتم گوگل برای رتبه‌بندی سایت‌ها.
• Firewall: نگهبان شبکه که جلوی ترافیک مشکوک و حملات سایبری رو می‌گیره.
• Cloud Computing: ذخیره و پردازش داده‌ها توی سرورهای آنلاین، بدون نیاز به سخت‌افزار فیزیکی. مثل گوگل درایو یا سرورهای AWS.

اصطلاحات فوق‌حرفه‌ای و تخصصی؛ آینده‌ی تکنولوژی

حالا می‌رسیم به اصطلاحات پیچیده‌تر که بیشتر توی دنیای حرفه‌ای‌ها و تکنولوژی‌های جدید می‌شنوی. اینا برای کساییه که می‌خوان آینده‌ی دیجیتال رو بسازن.

• Schema Markup (Structured Data): کدهایی که به گوگل کمک می‌کنن محتوای سایتت رو بهتر بفهمه، مثل نمایش ستاره‌های امتیاز توی نتایج جستجو.
• LTV (Lifetime Value): ارزش کلی یه مشتری برای کسب‌وکارت توی طول عمر همکاریش. مثلاً یه مشتری که ۵ سال خرید می‌کنه، چقدر می‌ارزه؟
• CAC (Customer Acquisition Cost): هزینه‌ای که برای جذب یه مشتری جدید خرج می‌کنی، مثل پول تبلیغات.
• Programmatic Advertising: خرید و فروش خودکار تبلیغات آنلاین با الگوریتم‌ها، که سرعت و دقت رو بالا می‌بره.
• Pixel (Tracking Pixel): یه کد کوچولو توی سایت که رفتار کاربر (مثل کلیک یا بازدید) رو ردیابی می‌کنه.
• Canonical Tag: تگی که به گوگل می‌گه کدوم نسخه از یه صفحه اصلیه، تا از محتوای تکراری جلوگیری کنه.
• AMP (Accelerated Mobile Pages): فناوری گوگل برای لود سریع‌تر صفحات توی گوشی.
• GA4 (Google Analytics 4): نسخه‌ی جدید گوگل آنالیتیکس که داده‌های پیشرفته‌تری از رفتار کاربرا می‌ده.
• Drip Campaign: ایمیل‌های خودکار و زمان‌بندی‌شده که به کاربرا برای جذب یا نگه‌داشتنشون فرستاده می‌شه.
• Lookalike Audience: گروهی از کاربرای جدید که شبیه مشتریای فعلیتن، برای هدف‌گیری بهتر تبلیغات.

اصطلاحات عمومی؛ چیزایی که همه باید بدونن

این اصطلاحات توی زندگی روزمره و کار با اینترنت به کار میان و برای همه مفیدن.

• VPN (Virtual Private Network): شبکه‌ای که اتصالت رو امن و خصوصی می‌کنه، مثل وقتی بخوای از یه کشور دیگه به اینترنت وصل شی.
• Bandwidth: حجم داده‌ای که توی یه زمان می‌تونه منتقل بشه. مثل پهنای یه لوله آب!
• Latency: تأخیر توی انتقال داده‌ها. مثلاً وقتی ویدیو کالت گیر می‌کنه، Latency بالاست.
• Firewall: سیستم امنیتی که جلوی هکرها و بدافزارها رو می‌گیره.
• Malware: نرم‌افزارهای مخرب مثل ویروس یا باج‌افزار که به سیستم آسیب می‌زنن.
• Phishing: حمله‌ای که با صفحات جعلی سعی می‌کنه اطلاعاتت (مثل رمز) رو بدزده.

اصطلاحات پیشرفته فنی و تکنولوژیک؛ مرزهای جدید

اینجا اصطلاحاتیه که آینده‌ی تکنولوژی رو شکل می‌دن. اگه به نوآوری علاقه داری، اینا برات جذابه.

• Edge Computing: پردازش داده‌ها نزدیک به منبع (مثل سنسورهای IoT) به جای سرورهای دور.
• Blockchain: سیستم غیرمتمرکز برای ذخیره داده‌ها، مثل یه دفتر حسابداری که هیچ‌کس نمی‌تونه دستکاریش کنه.
• Deep Learning: بخشی از هوش مصنوعی که با شبکه‌های عصبی داده‌های پیچیده رو تحلیل می‌کنه.
• Microservices Architecture: ساخت نرم‌افزار با سرویس‌های کوچیک و مستقل که با هم کار می‌کنن.
• Web 3.0: نسل بعدی وب که بر پایه‌ی بلاکچین، تمرکززدایی و هوش مصنوعی ساخته شده.

جمع‌بندی؛ حالا آماده‌ای!

خب، حالا که این همه اصطلاح رو با هم گشتیم، احتمالاً حس می‌کنی یه نقشه‌ی درست‌حسابی از دنیای دیجیتال داری. از HTTP که اینترنت رو راه می‌ندازه، تا Blockchain که آینده رو می‌سازه، این کلمه‌ها مثل ابزارهای یه جعبه‌ابزارن که بهت قدرت می‌دن توی دنیای تکنولوژی گلیم خودتو از آب بکشی. چه بخوای یه سایت راه بندازی، چه فقط کنجکاوی که این چیزا چی‌ان، این دانش یه چراغ راهه. پس برو جلو، بگرد، سوال بپرس و این دنیای باحال رو مال خودت کن!

۱۰ سؤال متداول درباره اصطلاحات کامپیوتر و اینترنت